شهرهای ما بی هویت نیستند ...

 

استان آذربایجان غربی به گواه بسیاری از باستان شناسان بهشت باستان شناسی ایران محسوب میشود . این پتانسیل ارزشمند به دلیل قرار گیری موقعیت ژئو پلتیک استان و ارتباط علمی و پیوستگی تاریخی با شمال بین النهرین ، شرق آناتولی و جنوب قفقاز از یک سو و فلات مرکزی ایران از سوی دیگر اهمیتی دو چندان میابد . در این میان هستند محوطه های تاریخی مهم و تاثیر گذاری که به جهت قرار گیری در بافت متراکم شهری و یا گسترش روستاهای استان هر روز مورد تهدید ، تخریب و یا حفاری غیر مجاز قرار میگیرند و با انجام این عمل برگی ازصفحات شناسنامه تاریخی هویت ساکنین این سرزمین برای همیشه از بین خواهد رفت . از دیگر سو این تپه های تاریخی علاوه بر جذابیتهای علمی باستان شناسی از دیدگاه رشد ظرفیتهای فرهنگی ، اجتماعی و توسعه پایدارگردشگری نیز میتوانند موثر باشند . 

  

 نمونه ای از سنگ فرشهای اجراء شده دربوستان تازه تاسیس شهر ربط سردشت با الهام از سنگ  

فرشهای مکشوفه سه هزار ساله در کاوش های باستان شناسی این شهر  

 تجربه موفق کاوش در تپه ربط سردشت و گمانه زنی در تپه قاپان شاهیندژ که در کنار دو شهر با ظرفیتهای  گسترش شهری  واقع شده اند  نشان میدهد که رویکرد انجام مطالعات باستان شناسی در تپه هایی از این دست علاوه بر روشن نمودن زوایای تاریخی شاخص و قابل توجه به رشد ظرفیتهای فرهنگی در حوزه های اجتماعی و بالا بردن هر چه بیشتر شناخت هویت تاریخی و ملی ساکنین نیز می انجامد . از دیگر سو همان گونه که ذکر شد انجام مطالعات علمی و باستان شناسی با ایجاد ظرفیت های دیگری در حوزه توسعه پایدار گردشگری نیز مرتبط است  . 

 تجربه نشان میدهد حضور تیمهای کاوش و مطالعات باستان شناسی در هر نقطه میتواند جذابیت های فراوانی برای ساکنین آن منطقه در کنجکاوی و توجه به میراث فرهنگی و پشتوانه تاریخی آنها ایجاد نماید . برای درک بهتر موضوع شاید مثال مطالعات انجام یافته در تپه تاریخی حسنلو و محوطه های جانبی آن در استان مثال مناسبی به شمار آید ، از این حیث که اگر این پژوهشها انجام نمی یافت و یا مقالات متعددی در حوزه باستان شناسی از این محوطه تاریخی ارزشمند به چاپ نمی رسید امروزه نگاه به پیشینه فرهنگی  و تاریخی به این اثر تاریخی ارزشمند که شهرت جهانی نیز دارد نزد ساکنین این حوزه تاریخی به مراتب از آنچه که هست کمتر بود  . هر چند نویسنده این سطور معتقد است شایستگی های علمی ، پژوهشی ، حفاظتی و مرمتی این مجموعه تاریخی مهم از آنچه که اکنون شاهد آن هستیم به مراتب بیشتر است . در این بین هستند محوطه های و ارزشمندی که امروزه در اثر توسعه شهری اندک اندک در داخل شهر هایمان ذوب میشوند در صورتی که بی تردید این محوطه ها به عنوان ریشه و پشتوانه اصلی هویت بخشی به شهر هایمان و هسته اولیه شکل گیری این مراکز جمعیتی استان توجه ویژه ای را می طلبند . توجهی که فراتر از بافت های تاریخی که عموما در غالب محله های قدیمی و بناهای تاریخی توسط برنامه ریزان به آن پرداخته میشود قابل تامل است. 

کاسه سفالی مکشوفه از تپه تاریخی قاپان شاهیندژ که زمینه پوستر دهمین گردهمایی  

بین المللی باستان شناسی ایران را به خود اختصاص داد و با وجود تنها دو فصل مطالعات  

باستان شناسی آنرا به شهرت جهانی رساند.  

  

حسنلو دائره المعارفی از اطلاعات باستان شناسی ایران