حوضچه های آسمانی

در دوران گذشته خانه های مختلف در سطح شهر تاریخی ارومیه هر یک دارای منابع آبی متفاوتی برای خود بود . برخی از آنها توسط چاههای موجود در داخل حیاط، آب خود را تامین میکرد ، برخی از رودها و رودهای فرعی اطراف و برخی دیگر علی الخصوص در روستاها توسط قناتهای آبی که از گذشته در آنجا وجود داشت . مثلا از جمله این قناتهای تاریخی میتوان به

قنات روستای جمال آباد در نزدیکی شهر قوشچی با قدمتی هشتصد ساله اشاره کرد . موضوع ایجاد قنات درارومیه سابقه ای حدود دو قرن پیش از این دارد، زمانی بین سالهای 1260- 1258 هجری قمری که کلبعلی خان افشار حاکم شهر ارومیه در دوران قاجار دستور احداث قنات جهت شهر را میدهد و این کار را به شخصی به نام یحیی خان چهریقی واگذار میکند . براساس بررسی های تاریخی کار اتمام قنات به دست یحیی خان به اتمام نرسید و این بار شخصی به نام کوله حسن کار ساخت قنات را به اتمام رساند .
ابتدای قنات و یا به اصطلاح مادر چاه اصلی بین کوههای روستای آلواج و خانقاه در غرب ارومیه بود و اولین مظهر آن در محل کنونی فلکه مدرس واقع شده بود .پس از آن شبکه های فرعی انتقال آب از قنات به محلات قدیمی شهر راه یافت و آّب پاک در دسترس همگان قرار گرفت که علی الخصوص مساجد سهم ویژه ای داشت زیرا حسب انجام فرائض و وضو گرفتن در اوقات شرعی نیاز به آب پاک احساس میگردید که از آن جمله میتوان به مسجد مهدی القدم ، حاج ابوطالب ، مسجد میدان ، مسجد قاضی و مسجد علی شهید اشاره کرد . اما عنصر فرهنگی و مذهبی دیگری که پیش از آن در اکثر مساجد مورد استفاده و بهره برداری بود حوضچه های سنگی بود که به عنوان حوض وضو از آن یاد میشود . این حوضچه ها ابعاد و اندازه مختلفی داشت و حسب جاری و یا کر بودن آب اندازه آنها متفاوت بود اما عموما دارای اندازه ای حدود سه و نیم وجب در سه و نیم وجب و عمقی در همین میزان بود . نمونه های باقی مانده این حوضچه ها عموما از جنس بازالت آتشفشانی است و هر بار توسط خادم ، موذن و یا سایر مومنین و نماز گزاران از آب پاک پر میشد تا درهنگام وضو گرفتن مورد استفاده قرار گیرد . این حوض ها تا قبل از لوله کشی در اوائل دوره پهلوی نیز مورد استفاده بود که اندک واندک با انجام لوله کشی بدست فراموشی سپرده شد وامروز بدون آنکه بسیاری از رهگذران و حتی علاقه مندان به عناصر مذهبی وفرهنگی از آن اطلاعی داشته باشند در جوار مساجد رها شده اند .
اکنون تنها چند نمونه اندک از این حوضچه های وضو در شهر تاریخی ارومیه باقی مانده که ازجمله آنها میتوان به مساجد جعفر آباد و قره آقاج اشاره کرد . بی شک جمع آوری و نگهداری این حوضچه ها به عنوان بخشی  از عناصر فرهنگی ، مذهبی و تاریخی ساکنان این شهر از سوی دستگاههای متولی در راستای حفظ این عناصر میتواند مفید به فایده بوده و خالی از لطف نباشد.

حوضچه وضو در جوار مسجد قره آغاج

حوضچه وضوی مسجد جعفر آباد